CIO là gì? Mô tả chân dung một CIO tài năng trong doanh nghiệp

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cục diện kinh tế, khiến các nhà lãnh đạo phải không ngừng đầu tư vào công nghệ. Trong tình hình này, hệ thống thông tin trở thành trụ cột không thể thiếu trong môi trường kinh doanh, và đó chính là lý do tại sao vai trò của Chief Information Officer (CIO) trở nên cực kỳ quan trọng. 

CIO không chỉ là người định hình chiến lược công nghệ, mà còn là người dẫn đường giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức và khám phá cơ hội mới. Để hiểu rõ hơn về một chân dung CIO tài năng của doanh nghiệp, hãy cùng Base Blog khám phá chi tiết ở bài viết dưới đây.

1. CIO là gì? Sự khác nhau giữa CIO và CTO

1.1. CIO là gì?

Viết tắt của từ “Chief Information Officer” trong tiếng Anh, CIO là Giám đốc công nghệ thông tin (CNTT), là thành viên thuộc Ban lãnh đạo trong tổ chức, doanh nghiệp. 

CIO chịu trách nhiệm về chiến lược công nghệ tổng thể và hoạt động của một tổ chức. Họ đảm bảo rằng các khoản đầu tư vào CNTT phù hợp với mục tiêu kinh doanh và tất cả các ứng dụng, hệ thống, phần cứng, phần mềm, mạng, dữ liệu và cơ sở hạ tầng của doanh nghiệp luôn có thể truy cập và sẵn sàng cho các chức năng kinh doanh.

Trên thực tế, trong các công ty Startup về công nghệ, CIO thường là người trực tiếp “thổi lửa” cho những sáng kiến đổi mới vận hành cho các sản phẩm, thậm chí họ đảm nhận cả vai trò CEO của các startup.

1.2. Sự khác nhau giữa CIO và CTO

Giám đốc CNTT (CIO) và giám đốc công nghệ (CTO) là hai vị trí điều hành hoạt động ở cùng cấp độ trong hệ thống phân cấp của tổ chức. Sự khác biệt giữa hai người nằm ở trách nhiệm hàng ngày và lĩnh vực trọng tâm của họ.

Điểm khác biệt đặc trưng giữa 2 chức vụ này là CIO thường “hướng vào bên trong” tổ chức, nhằm cải thiện các quy trình trong công ty, trong khi CTO “nhìn ra bên ngoài”, sử dụng công nghệ để cải tiến hoặc đổi mới các sản phẩm phục vụ nhu cầu của khách hàng.

2. Vai trò của CIO trong doanh nghiệp

2.1. Tạo ra giá trị thông qua công nghệ

CIO tạo ra giá trị cho công ty với tư cách là thành viên của C-Suite. Và họ làm điều này nhờ sự giúp đỡ của “bàn tay” công nghệ và dữ liệu. 

Giống như các thành viên khác trong nhóm điều hành, CIO giám sát những thay đổi kinh tế và xu hướng kinh doanh để đảm bảo công nghệ được sử dụng phù hợp. Họ nỗ lực đầu tư vào những công cụ phù hợp để giúp tổ chức của mình có khả năng cạnh tranh trong thị trường kinh doanh luôn biến đổi không ngừng, bao gồm các công cụ quản lý vận hành, quản trị tài chính, quản lý khách hàng,…

CIO cũng phải biết cách tận dụng lượng dữ liệu khổng lồ và biến nó thành thông tin có giá trị cho công ty, làm việc với các chuyên gia dữ liệu để tìm ra các công cụ và dịch vụ phù hợp để kiếm tiền từ dữ liệu.

2.2. An ninh mạng và quản lý rủi ro

Tại Hội nghị chuyên đề CIO Sloan của MIT, Lance Weaver, phó chủ tịch chiến lược sản phẩm và dịch vụ mới nổi của Equinix, đã tuyên bố: “CIO có vai trò thực sự quan trọng khi đề cập đến việc triển khai bảo mật bên trong một tổ chức trên tất cả các ngành nghề kinh doanh, cùng với trách nhiệm để thực sự xử lý các hoạt động giảm thiểu rủi ro trên phạm vi rộng cho toàn bộ tổ chức.”

Đây là một trách nhiệm to lớn vì lượng dữ liệu khổng lồ được các công ty chia sẻ và lưu trữ hàng ngày. Ngày nay, các cuộc tấn công mạng xảy ra hàng ngày, từ virus máy tính nhỏ đến vi phạm dữ liệu lớn. CIO phải liên tục “đứng trên bàn cân” của sự rủi ro, tìm ra phương án hoặc kết nối với các chuyên gia để bảo vệ dữ liệu của công ty hằng ngày, hằng giờ.

2.3. Xây dựng đội ngũ và lãnh đạo

Một trách nhiệm quan trọng khác của CIO là quản lý và lãnh đạo nhân sự thuộc Bộ phận CNTT. Điều này bao gồm tuyển dụng, đào tạo, cố vấn cho các thành viên trong nhóm, thiết lập và đạt được các mục tiêu của nhóm. Họ cũng phải đảm bảo rằng nhóm công nghệ có các nguồn lực và sự hỗ trợ cần thiết để thành công.

Một nghiên cứu của Deloitte Insights đã chỉ ra rằng điều quan trọng là CIO phải hiểu được sứ mệnh của họ trong chiến lược của công ty. Báo cáo nêu rõ: “Doanh nghiệp có cần CIO đóng vai trò là người kỷ luật vận hành, người lãnh đạo chuyển đổi kinh doanh hay người điều khiển chiến lược kinh doanh dựa trên công nghệ không? Việc điều chỉnh sứ mệnh và thương hiệu giúp CIO và mang lại sự rõ ràng và nhất quán khi quản lý nhóm CNTT của mình.”

3. Mô tả công việc của vị trí CIO

Ngoài việc đóng góp vào chiến lược CNTT tổng thể của tổ chức, trách nhiệm của CIO bao gồm:

• Phê duyệt mua thiết bị công nghệ thông tin: CIO chịu trách nhiệm giám sát ngân sách của bộ phận CNTT và quyết định xem có nên mua sắm thiết bị cần thiết hay không.
• Phân công nhiệm vụ để tăng năng suất: Là một phần trách nhiệm công việc của mình, CIO chịu trách nhiệm thực hiện một dự án lớn và chia nó thành các phân đoạn để các bộ phận riêng biệt thực hiện.
• Quản lý bộ phận CNTT: CIO phải quản lý tất cả nhân viên làm việc trong bộ phận CNTT. Họ trả lời các câu hỏi của nhân viên, theo dõi tiến độ chung của bộ phận và đảm bảo rằng mọi nhân viên đều thể hiện đạo đức làm việc hiệu quả.
• Giám sát việc triển khai mạng và hệ thống mới: Họ chịu trách nhiệm lập kế hoạch và giám sát từng bước trong quy trình triển khai các dự án CNTT phổ biến, bao gồm triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu mới, mạng mới,… và đảm bảo tuân thủ bảo mật.

Các nhiệm vụ cấp cao hơn bao gồm:

• Phát triển mối quan hệ kinh doanh với các nhà cung cấp CNTT: CIO duy trì mối quan hệ lành mạnh với các nhà cung cấp hoặc sản xuất các thiết bị CNTT cho doanh nghiệp sử dụng. Điều này có thể hữu ích trong việc tìm hiểu về các công nghệ mới trước đối thủ cạnh tranh của họ.
• Theo kịp các xu hướng của ngành và CNTT mới: CIO cần theo kịp những thay đổi trong CNTT. Họ thường đọc các báo cáo và nghiên cứu về các công nghệ mới có thể được sử dụng cho các quy trình nội bộ hoặc các kênh liên lạc của công ty, đảm bảo tổ chức vẫn có tính cạnh tranh.
• Lập chiến lược và tạo ra các giải pháp cụ thể cho nhu cầu của công ty: CIO có thể được yêu cầu tạo ra các giải pháp công nghệ phù hợp nhằm phục vụ trực tiếp cho năng suất của công ty và nhân viên. Điều này có thể bao gồm việc tạo một hệ thống đặc biệt hoặc đưa ra các giải pháp làm việc từ xa.
• Hợp tác chặt chẽ với ban lãnh đạo của công ty để xác định các biện pháp thực hành tốt nhất: Họ chịu trách nhiệm cộng tác với các giám đốc khác, để thảo luận về các vấn đề, cải tiến hoặc thông tin cần phổ biến cho nhân viên.

Tùy thuộc vào quy mô của tổ chức, CIO có thể đảm nhiệm nhiều công việc này hơn hoặc ủy thác hầu hết các công việc của mình cho nhân viên cấp dưới.

4. Những kỹ năng quan trọng cần có của một CIO

4.1. Kỹ năng cứng

Là người đứng đầu bộ phận CNTT, CIO cần có kiến ​​thức chuyên môn về lĩnh vực công nghệ, chẳng hạn như hiểu biết về mạng và kiến ​​trúc. Trong một số trường hợp, vị trí này có thể yêu cầu nhiều kiến ​​thức kỹ thuật hơn, chẳng hạn như lập trình hướng đối tượng (OOP), mã hóa nâng cao bằng nhiều ngôn ngữ để tham gia vào các dự án CNTT nâng cao.

Họ phải có khả năng xác định các khu vực tiềm ẩn có thể dễ bị vi phạm an ninh mạng và thực hiện các phương pháp phòng ngừa để đảm bảo dữ liệu của công ty họ được an toàn.

Ngoài ra, một trong những nhiệm vụ công việc của CIO bao gồm giám sát ngân sách của bộ phận và thực hiện các khoản đầu tư thích hợp. Vì lý do này, CIO phải có kỹ năng về tài chính kế toán và hiểu biết rõ ràng về cách chi tiêu ngân sách để đạt được lợi ích tối đa.

Khi công việc trở nên tập trung vào chiến lược và kinh doanh hơn, các tổ chức ngày càng tìm kiếm các CIO có bằng đại học, tốt nhất là bằng thạc sĩ. Các tổ chức muốn CIO có bằng cấp trong lĩnh vực công nghệ – chẳng hạn như khoa học máy tính hoặc hệ thống thông tin – hoặc chuyên ngành kinh doanh – chẳng hạn như quản trị kinh doanh hoặc MBA.

4.2. Kỹ năng mềm

Để duy trì môi trường làm việc hiệu quả, CIO cần có bộ kỹ năng đa dạng giúp họ điều hướng trong bối cảnh liên tục thay đổi. Dưới đây là một số kỹ năng mềm truyền thống có thể hữu ích:

• Khả năng lãnh đạo: Bởi vì họ chịu trách nhiệm quản lý bộ phận CNTT và nhân viên của mình, CIO cần hiểu biết sâu sắc hơn về khả năng lãnh đạo và sáng kiến ​​điều hành, vượt xa vai trò của một người quản lý.
• Giao tiếp: Kỹ năng giao tiếp bằng lời nói gần như là điều bắt buộc với CIO. Việc thuyết trình và phổ biến thông tin tới tất cả các cấp trong tổ chức về các chính sách và dự án đòi hỏi khả năng này. CIO cũng cần phải là người lắng nghe tích cực và hiệu quả với khả năng xử lý các tính cách và tình huống khác nhau.
• Quản lý và thực hiện dự án: Vai trò lãnh đạo của họ bao gồm giám sát các dự án của bộ phận và thúc đẩy nhân viên có những đóng góp có ý nghĩa. CIO phải có khả năng quản lý một nhóm chuyên gia có thói quen làm việc và lĩnh vực chuyên môn đa dạng bằng cách sắp xếp họ vào những vai trò mà họ sẽ làm việc hiệu quả nhất. Mặc dù không bắt buộc nhưng khả năng quản lý dự án hoặc các thông tin về phương pháp khác sẽ là một điểm cộng.

5. Lộ trình nghề nghiệp để trở thành CIO doanh nghiệp

Con đường sự nghiệp của Giám đốc CNTT (CIO) thường bắt đầu với nền tảng vững chắc về công nghệ và kinh doanh. Nhiều CIO bắt đầu sự nghiệp của họ trong vai trò CNTT như lập trình, phân tích hệ thống hoặc quản trị mạng và thăng tiến lên các vị trí quản lý.

Các vị trí CNTT cấp độ đầu vào: Các vị trí CNTT cấp độ đầu vào như lập trình viên, nhà phân tích hệ thống hoặc quản trị viên mạng cung cấp nền tảng vững chắc về công nghệ và cơ hội tích lũy kinh nghiệm thực hành trong các lĩnh vực CNTT cụ thể. Các vị trí này cũng mang lại cơ hội phát triển các kỹ năng và kiến ​​thức kỹ thuật cũng như hiểu biết về hoạt động và quy trình kinh doanh.

Các vị trí quản lý CNTT: Sau khi có kinh nghiệm ở các vị trí cấp độ đầu vào, nhiều cá nhân sẽ chuyển sang các vị trí quản lý CNTT như trưởng nhóm, quản lý dự án hoặc quản lý CNTT. Những vị trí này liên quan đến việc quản lý các dự án và nhóm CNTT, đồng thời mang lại cơ hội phát triển kỹ năng lãnh đạo, quản lý và giao tiếp.

Các vị trí quản lý CNTT cấp cao: Sau khi có kinh nghiệm ở vị trí quản lý, các cá nhân có thể chuyển sang các vị trí quản lý CNTT cấp cao như giám đốc công nghệ (CTO) hoặc giám đốc an ninh thông tin (CISO). Những vị trí này liên quan đến việc quản lý chức năng CNTT tổng thể của một tổ chức và đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hoạt động kinh doanh và công nghệ.

CIO: Mục tiêu cuối cùng của nhiều chuyên gia CNTT là trở thành CIO. Vai trò này đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến ​​thức kỹ thuật và kinh doanh cũng như kỹ năng lãnh đạo và quản lý. CIO chịu trách nhiệm lãnh đạo chiến lược CNTT tổng thể của tổ chức và đảm bảo rằng công nghệ phù hợp với mục tiêu và mục đích của tổ chức.

Ngoài CIO: Một số CIO có thể chuyển sang các vai trò điều hành cấp cao khác, chẳng hạn như CEO, giám đốc vận hành (COO) hoặc giám đốc tài chính (CFO), trong khi những người khác có thể trở thành thành viên hội đồng quản trị, cố vấn hoặc nhà tư vấn.

Điều quan trọng cần lưu ý là con đường sự nghiệp cụ thể của CIO có thể khác nhau tùy thuộc vào cá nhân và tổ chức. Một số CIO có thể đảm nhận vai trò này theo con đường phi kỹ thuật, trong khi những người khác có thể có kinh nghiệm trong một ngành cụ thể. Ngoài ra, yêu cầu về kinh nghiệm và trình độ học vấn của CIO có thể khác nhau tùy thuộc vào quy mô và loại hình tổ chức.

6. Các công cụ có thể hỗ trợ đắc lực cho công việc của CIO

6.1. Công cụ quản lý dịch vụ CNTT (ITSM)

Các công cụ ITSM (IT service management) rất cần thiết để CIO quản lý khía cạnh CNTT trong doanh nghiệp hiệu quả. Những công cụ này tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý cung cấp dịch vụ CNTT, quản lý sự cố cũng như thực hiện yêu cầu dịch vụ, đảm bảo rằng các dịch vụ CNTT phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp và từng người dùng.

6.2. Nền tảng quản lý rủi ro và an ninh mạng

Các công cụ an ninh mạng rất quan trọng đối với CIO để bảo vệ dữ liệu tổ chức và cơ sở hạ tầng CNTT khỏi các mối đe dọa trên mạng. Các nền tảng này cho phép giám sát các sự kiện bảo mật, quản lý các lỗ hổng và tuân thủ các yêu cầu quy định, đảm bảo các chiến lược bảo vệ dữ liệu và quản lý rủi ro mạnh mẽ.

6.3. Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP)

ERP là một hệ thống dữ liệu tự động hợp nhất và xuyên suốt qua các phòng ban và khâu hoạt động của doanh nghiệp, giúp hợp lý hóa các quy trình giữa các phòng ban và nâng cao độ chính xác của dữ liệu cũng như việc ra quyết định.

Đây là công cụ quan trọng để CIO giám sát toàn bộ quy trình làm việc và phân bổ nguồn lực của doanh nghiệp, đặc biệt là trong khía cạnh sản xuất, bán hàng, tài chính. Bằng cách này, CIO có thể tập trung vào việc định hình chiến lược công nghệ thông tin và đưa ra những quyết định chiến lược thông minh, giúp tổ chức vận hành một cách hiệu quả và cạnh tranh trên thị trường.

6.4. Phần mềm chuyên biệt để quản trị doanh nghiệp

Với sứ mệnh công nghệ hoá toàn diện hoạt động của doanh nghiệp để phù hợp với mục tiêu kinh doanh, dường như hệ thống ERP là chưa đủ. CIO sẽ cần thêm các phần mềm hỗ trợ khác chuyên biệt hơn, có cấu trúc linh hoạt hơn, có thể tích hợp dữ liệu tốt hơn, cũng như thân thiện hơn với tất cả nhân viên – để bù đắp vào các “lỗ hổng” mà ERP không giải quyết được.

Có thể hiểu nôm na, ERP hỗ trợ quản trị dữ liệu chuẩn, còn các phần mềm chuyên biệt này phù hợp với các quy trình quản trị mang tính tùy biến cao hơn.

Tại Việt Nam, hơn 9000 doanh nghiệp lựa chọn sử dụng Nền tảng quản trị doanh nghiệp toàn diện Base.vn – bất kể doanh nghiệp có hệ thống ERP hay không. Base là mảnh ghép công nghệ quan trọng giúp rút ngắn thời gian xử lý công việc, tăng hiệu suất của nhân viên, cho phép nhân viên có thể chủ động thao tác mà không cần hiểu biết quá sâu về công nghệ.

7. Tạm kết

Nhìn chung, tương lai của CIO sẽ đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về công nghệ và kinh doanh, cũng như kỹ năng lãnh đạo và quản lý vững vàng. Và trong thời đại của chuyển đổi số, vai trò của CIO dần dần không chỉ là “cánh tay” đắc lực mà đã trở thành “xương sống” của doanh nghiệp. CIO cần thích ứng với các công nghệ và mô hình kinh doanh mới, dẫn dắt tổ chức của họ vượt qua những thách thức tiềm tàng và “khoác lên” tấm áo mới để bắt kịp với xu thế 4.0. 

Chúc các CIO luôn tìm ra những giải pháp công nghệ đột phá, hoặc chí ít, đảm bảo công nghệ bền vững, thúc đẩy doanh nghiệp tăng trưởng và thành công.