Trong thời đại công nghệ số, sinh trắc học đang trở thành một xu hướng nổi bật giúp tăng cường bảo mật, cá nhân hóa trải nghiệm và nâng cao hiệu quả quản lý dữ liệu. Từ dấu vân tay, nhận diện khuôn mặt đến giọng nói, sinh trắc học đang được ứng dụng rộng rãi trong cá đời sống lẫn môi trường doanh nghiệp. Bài viết của Base.vn sẽ giúp bạn hiểu rõ sinh trắc học là gì, khái niệm, phân loại và những ứng dụng thực tế đáng chú ý của công nghệ này.
1. Sinh trắc học là gì
Sinh trắc học (Biometrics) là lĩnh vực khoa học nghiên cứu và ứng dụng các đặc điểm sinh học, hình thái và hành vi độc nhất của con người để nhận diện và xác thực danh tính mỗi cá nhân. Thuật ngữ này xuất phát từ tiếng Hy Lạp cổ với “bio” nghĩa là sự sống và “metrics” là đo lường, phản ánh chính xác bản chất của ngành này, đó là phép đo lường các đặc tính sinh học.
Lịch sử phát triển của sinh trắc học có thể được truy nguyên từ thời kỳ cổ đại. Các nền văn minh Trung Hoa và Ấn Độ từ thế kỷ 14 đã sử dụng dấu vân tay và dấu chân để nhận dạng đặc điểm cá nhân trong các giao dịch thương mại. Cho đến thế kỷ 19, một bước ngoặt quan trọng xuất hiện khi Alphonse Bertillon (người Pháp) phát triển hệ thống đo lường nhân trắc học (anthropometry) để nhận dạng tội phạm. Tiếp đó, Sir Francis Galton đã tiên phong trong việc nghiên cứu và phân loại dấu vân tay.
Năm 1892 đánh dấu cột mốc lịch sử khi Juan Vucetich, một nhà nghiên cứu người Argentina, lần đầu tiên sử dụng dấu vân tay trong điều tra tội phạm và chính thức đưa sinh trắc học vào hoạt động thực tiễn. Từ đây, các phương pháp nhận dạng sinh trắc học dần thay thế các kỹ thuật nhân trắc học truyền thống.
Đến thế kỷ 20, chính sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số đã thúc đẩy lĩnh vực sinh trắc học trở nên phổ biến hơn. Những thập niên 1960-1970 chứng kiến sự xuất hiện của các hệ thống nhận dạng vân tay tự động, tiếp theo là công nghệ nhận diện khuôn mặt và giọng nói. Những năm 1980-1990 mở rộng sang nhận diện DNA và mống mắt, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho công nghệ sinh trắc học thời nay.
Tại Việt Nam, sinh trắc học bắt đầu được ứng dụng rộng rãi từ đầu thế kỷ 21 thông qua các dự án cấp căn cước công dân, hộ chiếu điện tử và gần đây nhất là Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử. Đặc biệt, từ năm 2021, với việc triển khai căn cước công dân gắn chip và ứng dụng VNeID, sinh trắc học đã trở nên quen thuộc hơn với người dân Việt Nam.
Trong xã hội hiện đại, sinh trắc học đóng vai trò then chốt trong việc tăng cường an ninh, tạo thuận tiện trong trải nghiệm người dùng và nâng cao hiệu quả quản lý dữ liệu cá nhân. Công nghệ này tạo ra sự cân bằng giữa bảo mật và tiện ích, giúp hạn chế các rủi ro gian lận, giả mạo, đồng thời đơn giản hóa các quy trình xác thực. Các phương thức xác thực truyền thống như mật khẩu, mã PIN trong nhiều lĩnh vực từ quản lý công đến dịch vụ tư nhân cũng đang dần được chuyển đổi sang công nghệ nhận diện bằng sinh trắc học.
2. Phân loại sinh trắc học & nguyên lý hoạt động cốt lõi
Sinh trắc học được phân thành ba nhóm chính dựa trên các đặc điểm nhận dạng về: sinh học, hành vi và hình thái. Mỗi loại đều có những đặc điểm riêng biệt và cách ứng dụng khác nhau trong thực tế.
2.1 Phân loại sinh trắc học
Thứ nhất, sinh trắc học sinh học (biological biometrics) là loại phổ biến nhất. Phương pháp này sử dụng các đặc điểm sinh học bên trong cơ thể để nhận dạng, bao gồm: DNA, mạch máu, mống mắt và võng mạc. Trong đó:
- DNA là phương thức có độ chính xác cao nhất, được sử dụng rộng rãi trong điều tra hình sự và xác định quan hệ huyết thống.
- Công nghệ nhận dạng mống mắt và võng mạc cũng được đánh giá cao về độ an toàn vì các đặc điểm này khó bị sao chép hoặc giả mạo.
- Nhận dạng mạch máu, bao gồm tĩnh mạch lòng bàn tay hoặc ngón tay, là phương pháp tương đối mới nhưng cũng đang được ứng dụng ngày càng nhiều trong các hệ thống bảo mật cao cấp.
Thứ hai, sinh trắc học hành vi (behavioral biometrics) tập trung vào cách thức con người thực hiện các hoạt động thường ngày, như là:
- Giọng nói là một trong những đặc điểm hành vi được ứng dụng nhiều nhất, với các hệ thống nhận dạng giọng nói đang được triển khai trong dịch vụ ngân hàng qua điện thoại và trợ lý ảo.
- Cách đi bộ (gait recognition), kiểu gõ phím (keystroke dynamics), hay thậm chí cách người dùng tương tác với màn hình cảm ứng cũng được sử dụng để xác thực danh tính. Những phương pháp này có ưu điểm là không xâm lấn và có thể được triển khai mà không cần đến thiết bị chuyên dụng.
Thứ ba, sinh trắc học hình thái (morphological biometrics) liên quan đến các đặc điểm bên ngoài cơ thể mà có thể quan sát được.
- Vân tay là phương pháp phổ biến nhất, từ lâu được đã sử dụng trong nhiều lĩnh vực.
- Nhận dạng khuôn mặt thì đang phát triển nhanh chóng nhờ tiến bộ của trí tuệ nhân tạo (AI) và học sâu (Machine Learning).
- Hình dáng tai, bàn tay, hình học ngón tay cũng là những đặc điểm sinh trắc học hình thái đáng chú ý, mỗi loại đều có những ứng dụng riêng trong các hệ thống bảo mật.
2.2 Nguyên lý hoạt động của sinh trắc học
Hệ thống sinh trắc học hoạt động theo hai nguyên lý cơ bản, đó là: xác thực (verification) và nhận diện (identification), tương ứng với hai mô hình so sánh 1:1 và 1:N.
- Xác thực sinh trắc học (1:1): Là quá trình so sánh dữ liệu sinh trắc học vừa thu thập được với một mẫu cụ thể đã được lưu trữ trước đó trong hệ thống. Nguyên lý này trả lời câu hỏi: “Bạn có đúng là người mà bạn tuyên bố không?”. Ví dụ điển hình là khi bạn mở khóa điện thoại bằng vân tay hoặc khuôn mặt, thiết bị sẽ so sánh dữ liệu vừa quét với mẫu đã đăng ký trước đó của chính bạn. Quy trình xác thực này thường diễn ra nhanh chóng và có độ chính xác cao, nên rất phù hợp cho các ứng dụng hàng ngày.
- Nhận diện sinh trắc học (1:N): Nguyên lý này phức tạp hơn, thường liên quan đến việc so sánh dữ liệu sinh trắc học của một người với tất cả các mẫu có trong cơ sở dữ liệu để xác định danh tính. Nguyên lý này giải đáp câu hỏi: “Bạn là ai trong số những người đã đăng ký?”. Ví dụ: hệ thống camera an ninh có khả năng nhận diện khuôn mặt sẽ so sánh hình ảnh của một người với tất cả các khuôn mặt trong cơ sở dữ liệu để xác định danh tính. Quá trình này đòi hỏi năng lực xử lý lớn hơn và thường được sử dụng trong các hệ thống an ninh, kiểm soát biên giới.
Các tiêu chí chính dùng để đánh giá mức độ hiệu quả của các hệ thống sinh trắc học hiện đại bao gồm:
– Tính phổ quát (Universality): Mức độ phổ biến của đặc điểm sinh trắc học trong dân số.
– Tính độc nhất (Uniqueness): Khả năng phân biệt giữa các cá nhân dựa trên đặc điểm đó.
– Tính bền vững (Permanence): Độ ổn định của đặc điểm sinh trắc học theo thời gian.
– Khả năng thu thập (Collectability): Mức độ dễ dàng trong việc thu thập và đo lường các đặc điểm.
– Hiệu suất (Performance): Độ chính xác, tốc độ xử lý dữ liệu và nguồn lực cần thiết.
– Khả năng chấp nhận (Acceptability): Mức độ chấp nhận của người dùng.
– Khả năng chống giả mạo (Circumvention): Khó khăn trong việc giả mạo hoặc đánh lừa hệ thống.
Các công nghệ nhận dạng vân tay hiện đại ngày nay thường sử dụng các thuật toán phức tạp để nhận diện các điểm đặc trưng (minutiae points), trong khi hệ thống nhận diện khuôn mặt phân tích hàng trăm tiêu điểm trên khuôn mặt con người. Công nghệ nhận dạng mống mắt sử dụng ánh sáng hồng ngoại để phân tích các đường vân phức tạp trên mống mắt, tạo ra một mã sinh trắc học độc nhất cho mỗi cá nhân.
3. Ứng dụng thực tiễn của sinh trắc học
Sinh trắc học đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống, từ an ninh, tài chính đến y tế và giáo dục. Những tiến bộ công nghệ không ngừng mở rộng phạm vi ứng dụng, mang lại những giải pháp mới cho các thách thức trong xã hội.
3.1 Ứng dụng trong an ninh và kiểm soát truy cập
Trong lĩnh vực an ninh, sinh trắc học đóng vai trò không thể thiếu trong việc bảo vệ các khu vực trọng yếu. Chẳng hạn, tại các sân bay quốc tế, cổng kiểm soát tự động sử dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt và mống mắt để xác minh danh tính hành khách, rồi đối chiếu với thông tin hộ chiếu điện tử, nhờ đó rút ngắn thời gian làm thủ tục cho hành khách và đồng thời tăng cường an ninh biên giới.
Tại Việt Nam, nhiều tòa nhà văn phòng, khu công nghiệp và khu dân cư cao cấp đã triển khai hệ thống kiểm soát ra vào bằng vân tay hoặc nhận diện khuôn mặt. Các cơ quan chính phủ cũng áp dụng sinh trắc học để quản lý việc ra vào các khu vực bảo mật. Đặc biệt, Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai hệ thống camera an ninh thông minh có khả năng nhận diện khuôn mặt, phát hiện đối tượng tình nghi từ năm 2020, góp phần nâng cao hiệu quả công tác đảm bảo an ninh trật tự.
3.2 Ứng dụng trong ngân hàng và tài chính
Lĩnh vực tài chính-ngân hàng là một trong những ngành tiên phong áp dụng sinh trắc học tại Việt Nam từ rất sớm. Nhiều ngân hàng như Vietcombank, BIDV, Techcombank đã triển khai công nghệ eKYC (Electronic Know Your Customer) sử dụng nhận diện khuôn mặt để mở tài khoản trực tuyến, giúp khách hàng không cần đến chi nhánh.
Đặc biệt, các máy ATM thế hệ mới tại Việt Nam cũng đang được tích hợp công nghệ sinh trắc học, cho phép khách hàng rút tiền dễ dàng bằng vân tay hoặc nhận diện khuôn mặt thay vì phải dùng đến thẻ vật lý. Các ứng dụng ngân hàng di động như MB Bank, VPBank NEO, TPBank cũng đã áp dụng sinh trắc học để xác thực giao dịch, thay thế cho mật khẩu hoặc OTP truyền thống.
3.3 Ứng dụng trong hành chính công, y tế và giáo dục
Trong lĩnh vực hành chính công, Việt Nam đã triển khai dự án Căn cước công dân gắn chip từ năm 2021, nhằm thu thập dữ liệu sinh trắc học bao gồm vân tay, khuôn mặt và mống mắt của công dân. Ứng dụng VNeID được phát triển để sử dụng các dữ liệu này, giúp người dân thực hiện các dịch vụ hành chính công trực tuyến, xác thực danh tính khi giao dịch mà không cần giấy tờ vật lý.
Trong y tế, sinh trắc học giúp xác thực chính xác bệnh nhân, tránh nhầm lẫn trong điều trị và cấp phát thuốc. Một số bệnh viện lớn tại Hà Nội và TP.HCM đã triển khai hệ thống nhận diện bệnh nhân bằng vân tay hoặc khuôn mặt, giúp quản lý hồ sơ bệnh án chuẩn xác hơn và giảm thiểu sai sót y khoa.
Trong giáo dục, nhiều trường học và đại học tại Việt Nam đã áp dụng hệ thống điểm danh sinh viên bằng vân tay hoặc nhận diện khuôn mặt. Đại học FPT, Đại học Bách Khoa Hà Nội là những đơn vị tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ này.
Đọc thêm: Bức tranh chuyển đổi số trong giáo dục: Khó khăn và giảp pháp
3.4 Ứng dụng trong thiết bị cá nhân và tiêu dùng
Ứng dụng phổ biến nhất của sinh trắc học trong đời sống hàng ngày là dùng để đăng nhập các thiết bị cá nhân. Hầu hết các loại điện thoại thông minh (smartphone) thế hệ mới hiện nay đều được tích hợp công nghệ sinh trắc học như vân tay hoặc nhận diện khuôn mặt, cho phép người dùng nhanh chóng mở khóa được thiết bị của chính mình.
Các hệ thống nhà thông minh cũng bắt đầu tích hợp sinh trắc học vào các thiết bị như khóa cửa, hệ thống báo động. Tại các khu đô thị mới ở Hà Nội và TP.HCM, nhiều căn hộ cao cấp đã được trang bị khóa cửa thông minh với tính năng nhận dạng vân tay, khuôn mặt hoặc giọng nói.
Các ứng dụng thanh toán di động như MoMo, ZaloPay, ViettelPay cũng đã tích hợp xác thực sinh trắc học, cho phép người dùng xác nhận giao dịch bằng vân tay hoặc khuôn mặt, vừa tăng cường bảo mật vừa đơn giản hóa quy trình thanh toán.
4. Phân tích ưu điểm, nhược điểm & rủi ro của sinh trắc học
Giống như mọi công nghệ khác, sinh trắc học có cả ưu điểm lẫn nhược điểm. Việc đánh giá toàn diện các khía cạnh này rất quan trọng để ứng dụng hiệu quả và an toàn công nghệ trong các lĩnh vực khác nhau.
4.1 Ưu điểm của sinh trắc học
+ Bảo mật nâng cao: Đây là ưu điểm nổi bật nhất của sinh trắc học. Các đặc điểm sinh học như vân tay, mống mắt, DNA là độc nhất cho mỗi cá nhân, khó bị sao chép hoặc giả mạo hơn nhiều so với mật khẩu truyền thống.
+ Tiện lợi: Người dùng không cần phải ghi nhớ nhiều ký tự mật khẩu phức tạp hoặc phải mang theo thẻ, chìa khóa. Thay vào đó, các đặc điểm sinh học luôn “đi theo” họ.
+ Khó giả mạo: Các công nghệ sinh trắc học hiện đại tích hợp các tính năng phát hiện sự sống (liveness detection), có thể phân biệt giữa một người thật và bản sao hoặc mô hình giả mạo. Ví dụ, các hệ thống nhận diện khuôn mặt tiên tiến có thể phát hiện nếu ai đó cố gắng sử dụng ảnh hoặc video của người khác để đánh lừa hệ thống. Tương tự, các máy quét vân tay cao cấp có thể phát hiện vân tay giả được làm từ silicon hoặc gelatin.
+ Hiệu quả và tốc độ: Các hệ thống sinh trắc học hiện đại có thể xác thực danh tính trong vài giây hoặc thậm chí nhanh hơn. Trong các ứng dụng quy mô lớn như kiểm soát biên giới hoặc quản lý nhân sự, điều này có thể tiết kiệm thời gian đáng kể và tăng hiệu quả vận hành.
4.2 Nhược điểm và rủi ro của sinh trắc học
– Rủi ro lộ dữ liệu sinh học: Khác với mật khẩu có thể thay đổi khi bị lộ, dữ liệu sinh trắc học không thể thay đổi. Nếu thông tin vân tay hoặc khuôn mặt của bạn bị đánh cắp, bạn không thể “thay đổi” chúng.
– Xâm phạm quyền riêng tư: Việc thu thập và lưu trữ dữ liệu sinh trắc học có thể dẫn đến lo ngại về giám sát và theo dõi quá mức. Ở một số quốc gia, hệ thống nhận diện khuôn mặt được triển khai rộng rãi tại nơi công cộng đã gây ra tranh cãi về quyền riêng tư. Tại Việt Nam, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15 đã đưa dữ liệu sinh trắc học vào nhóm dữ liệu cá nhân nhạy cảm, cần được bảo vệ đặc biệt.
– Chi phí triển khai cao: Các hệ thống sinh trắc học chất lượng cao thường đòi hỏi đầu tư lớn về phần cứng, phần mềm và bảo trì. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc các cơ quan có ngân sách hạn chế, đây có thể là một thách thức lớn.
– Hạn chế kỹ thuật: Ví dụ, hệ thống nhận diện vân tay có thể gặp khó khăn với người có vân tay mờ, mòn do tuổi tác hoặc tính chất nghề nghiệp. Nhận diện khuôn mặt có thể bị ảnh hưởng bởi ánh sáng, góc nhìn hoặc thay đổi về ngoại hình như râu, tóc, kính hoặc phẫu thuật thẩm mỹ. Những hạn chế này có thể dẫn đến tỷ lệ từ chối sai (false rejection) cao hơn trong một số trường hợp.
4.3 Pháp lý và tiêu chuẩn bảo vệ dữ liệu sinh trắc học
Tại Việt Nam, khung pháp lý về bảo vệ dữ liệu sinh trắc học đang dần được hoàn thiện. Luật An ninh mạng 2018 và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đã đề cập đến việc bảo vệ dữ liệu sinh trắc học. Theo luật mới, việc thu thập và xử lý dữ liệu sinh trắc học phải tuân theo các nguyên tắc nghiêm ngặt, bao gồm sự đồng ý rõ ràng của chủ thể dữ liệu và các biện pháp bảo vệ kỹ thuật phù hợp.
Trên phạm vi quốc tế, Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) của Liên minh Châu Âu và Đạo luật Bảo vệ thông tin cá nhân (CCPA) của California đã thiết lập các tiêu chuẩn cao về việc bảo vệ dữ liệu sinh trắc học. Các quy định này yêu cầu sự đồng ý rõ ràng của người dùng, quyền được quên (right to be forgotten), và các biện pháp kỹ thuật đủ mạnh để bảo vệ dữ liệu.
4.4 So sánh với phương pháp bảo mật truyền thống
So với phương pháp bảo mật truyền thống như mật khẩu và OTP, sinh trắc học cung cấp cả ưu điểm và nhược điểm riêng biệt. Mật khẩu dễ quên hoặc bị đánh cắp, nhưng lại có thể dễ dàng được thay đổi khi cần thiết. OTP thì cung cấp lớp bảo mật thứ hai hiệu quả nhưng lại đòi hỏi người dùng phải có quyền truy cập vào thiết bị nhận mã.
Sinh trắc học thì vượt trội hơn về tính tiện lợi và khả năng chống giả mạo, nhưng lại gặp thách thức về tính không thể thay đổi và rủi ro lộ dữ liệu. Do đó, xu hướng hiện nay là kết hợp sinh trắc học với các phương pháp truyền thống trong xác thực đa yếu tố (multi-factor authentication), vừa khai thác ưu điểm của mỗi phương pháp vừa giảm thiểu rủi ro.
5. Xu hướng và tương lai của công nghệ sinh trắc học
Công nghệ sinh trắc học đang phát triển với tốc độ chóng mặt, mở ra những khả năng mới và thay đổi cách chúng ta tương tác với các hệ thống, thiết bị số. Các xu hướng mới trong lĩnh vực này không chỉ nâng cao khả năng bảo mật mà còn mở rộng phạm vi ứng dụng vào nhiều lĩnh vực của đời sống.
5.1 Sự kết hợp AI, IoT trong sinh trắc học
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang cách mạng hóa sinh trắc học, đặc biệt thông qua các mô hình học sâu (deep learning). Các thuật toán AI thông minh có khả năng nhận diện khuôn mặt, phân tích giọng nói với độ chính xác vượt trội hơn so với các hệ thống truyền thống. Mô hình CNN (Convolutional Neural Networks) đã cải thiện đáng kể khả năng nhận diện trong điều kiện ánh sáng khác nhau, góc độ không thuận lợi, hoặc khi khuôn mặt bị che khuất một phần.
Về phía Internet vạn vật (IoT), công nghệ này đang tạo ra một hệ sinh thái kết nối, nơi các thiết bị sinh trắc học có thể giao tiếp và chia sẻ thông tin với nhau một cách an toàn. Ví dụ, khóa cửa thông minh có thể kết nối với hệ thống an ninh của tòa nhà, hệ thống điều hòa và ánh sáng, tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa dựa trên sinh trắc học của người dùng. Tại Việt Nam, các công ty công nghệ như FPT, VNPT đã phát triển các giải pháp nhà thông minh tích hợp sinh trắc học và IoT.
Sinh trắc học đa phương thức (multimodal biometrics) đang nổi lên như một xu hướng quan trọng, kết hợp nhiều loại sinh trắc học (như khuôn mặt, giọng nói, và vân tay) để tăng cường độ chính xác và bảo mật. Hệ thống này khó bị đánh lừa hơn vì kẻ tấn công phải giả mạo nhiều đặc điểm sinh học cùng lúc. Một số ngân hàng tại Việt Nam đã bắt đầu thử nghiệm hệ thống xác thực đa phương thức này cho các giao dịch giá trị cao.
5.2 Xu hướng ứng dụng tại Việt Nam và thế giới
Tại Việt Nam, Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử đang thúc đẩy việc ứng dụng sinh trắc học trong nhiều lĩnh vực. Ứng dụng VNeID dự kiến sẽ trở thành nền tảng xác thực sinh trắc học quốc gia, cho phép người dân thực hiện các dịch vụ hành chính công, giao dịch ngân hàng, và nhiều dịch vụ khác thông qua sinh trắc học.
Trong lĩnh vực y tế, xu hướng quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử được xác thực bằng sinh trắc học đang được triển khai tại nhiều bệnh viện lớn. Hệ thống này giúp đảm bảo tính chính xác của hồ sơ, tránh nhầm lẫn và nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.
Trên phạm vi toàn cầu, thanh toán sinh trắc học cũng đang được tích cực đầu tư, với sự ra đời của các công nghệ mới như: “Pay by Face” (thanh toán bằng khuôn mặt) được triển khai tại Trung Quốc, Nhật Bản và đang dần xuất hiện tại Việt Nam.
Sinh trắc học trong phương tiện di chuyển thông minh cũng là xu hướng đáng chú ý. Các nhà sản xuất ô tô hàng đầu đang phát triển hệ thống nhận diện người lái bằng khuôn mặt hoặc giọng nói, cho phép điều chỉnh ghế, gương, nhiệt độ theo sở thích cá nhân, đồng thời nâng cao bảo mật và ngăn chặn tình trạng chiếm dụng xe trái phép.
5.3 Thách thức và cơ hội trong tương lai
Việc triển khai hệ thống sinh trắc học thường gặp phải những rào cản như sau:
– Thách thức về mặt pháp lý: Là vấn đề quan trọng khi sinh trắc học ngày càng phổ biến. Các quốc gia, trong đó có Việt Nam, cần sớm cập nhật khung pháp lý hoàn thiện để bảo vệ dữ liệu sinh trắc học một cách hiệu quả, đồng thời không cản trở đổi mới sáng tạo. Sự cân bằng giữa bảo mật quốc gia và quyền riêng tư cá nhân sẽ là thách thức lớn cho các nhà hoạch định chính sách.
– Thách thức về bảo mật: Sẽ ngày càng phức tạp khi các kỹ thuật tấn công cũng phát triển. Đặc biệt, mối đe dọa từ các cuộc tấn công deepfake, nơi AI được sử dụng để tạo ra khuôn mặt hoặc giọng nói giả mạo chân thực, đòi hỏi các giải pháp sinh trắc học phải liên tục cải tiến. Công nghệ phát hiện sự sống (liveness detection) sẽ đóng vai trò then chốt trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công này.
– Thách thức về mặt xã hội: Liên quan đến sự chấp nhận và tin tưởng của người dùng đối với công nghệ sinh trắc học. Sự lo ngại về quyền riêng tư, theo dõi quá mức, và việc sử dụng dữ liệu cho mục đích không mong muốn có thể làm chậm quá trình triển khai. Giáo dục và minh bạch sẽ là chìa khóa để xây dựng sự tin tưởng trong công chúng.
Tuy vậy, cơ hội để tiếp tục phát triển và mở rộng ứng dụng của sinh trắc học là rất lớn:
Với dân số trẻ, am hiểu công nghệ và tỷ lệ sử dụng smartphone ngày càng cao, Việt Nam có thể trở thành thị trường tiềm năng cho các giải pháp sinh trắc học sáng tạo. Các công ty công nghệ Việt Nam có cơ hội phát triển sản phẩm sinh trắc học đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu ra thị trường quốc tế.
Cơ hội hợp tác quốc tế cũng rất quan trọng. Việt Nam có thể học hỏi từ kinh nghiệm của các quốc gia tiên phong trong lĩnh vực sinh trắc học như Mỹ, Trung Quốc, Israel và Singapore. Việc tham gia các tiêu chuẩn quốc tế về bảo mật sinh trắc học cũng sẽ giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế số toàn cầu.
Đọc thêm: Top 12 phần mềm chấm công tốt nhất 2025 dành cho doanh nghiệp
6. Giải pháp quản trị nhân sự tích hợp sinh trắc học từ Base.vn
Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của sinh trắc học trong vận hành doanh nghiệp chính là chấm công và quản lý thời gian làm việc của nhân viên. Tại Base.vn, công nghệ này đã sớm được tích hợp vào ứng dụng Base Checkin, giúp tự động hóa quy trình chấm công và loại bỏ các sai sót thường gặp ở cách quản lý thủ công.
Cụ thể, Base Checkin có thể thu thập dữ liệu từ nhiều thiết bị khác nhau như máy chấm công vân tay, thẻ từ, hay hệ thống nhận diện khuôn mặt. Tất cả dữ liệu này sẽ được đồng bộ về Base HRM, hiển thị trực quan trên timesheet của từng nhân viên và tự động kết nối với hệ thống tính lương, đảm bảo bảng lương cuối tháng chính xác tuyệt đối theo thời gian và ca làm việc thực tế.
Tuy nhiên, chấm công chỉ là một phần trong toàn bộ dữ liệu vòng đời nhân sự. Để quản lý một cách tổng thể và chuyên sâu, doanh nghiệp có thể triển khai Bộ giải pháp Base HRM+ – Quản trị nhân sự toàn diện, giúp số hóa và hợp lý hóa toàn bộ quy trình nhân sự, từ tuyển dụng, hội nhập, chấm công & tính lương, đến đào tạo, phát triển và đánh giá hiệu suất.
Các giá trị nổi bật của Base HRM+ bao gồm:
- Tự động hóa tuyển dụng: Tích hợp với các nền tảng tuyển dụng, AI phân loại và quét hồ sơ, theo dõi tiến trình từng ứng viên, tự động gửi email và sắp lịch phỏng vấn.
- Hội nhập nhân viên mới chuyên nghiệp: Xây dựng lộ trình onboarding rõ ràng theo từng phòng ban, giảm thủ tục giấy tờ, tăng cường trải nghiệm gắn kết ngay từ ngày đầu.
- Hệ thống hóa dữ liệu nhân sự: Quản lý tập trung theo chức năng, phòng ban, cấp bậc và thành tích, tạo nền tảng dữ liệu minh bạch để ra quyết định chính xác.
- Chấm công & tính lương tự động: Kết nối xuyên suốt từ check-in → HRM → Payroll, đảm bảo tốc độ và độ chính xác cao, gửi bảng lương đến từng nhân viên chỉ bằng vài cú click.
- Đào tạo & phát triển: Xây dựng lộ trình đào tạo, triển khai kiểm tra, chấm điểm và tổng hợp kết quả tự động.
- Thiết lập mục tiêu theo OKR/KPI: Linh hoạt ở mọi cấp độ, giúp gắn kết mục tiêu cá nhân với mục tiêu chung của tổ chức.
Hơn 10.000+ doanh nghiệp tại Việt Nam đã chuyển đổi và cải tiến mô hình quản trị cùng Base.vn. Liệu doanh nghiệp tiếp theo có phải là công ty của bạn? Liên hệ Base.vn ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết.
7. Kết bài
Trên đây là các thông tin xoay quanh sinh trắc học là gì mà chúng tôi muốn chia sẻ cùng bạn đọc. Tương lai của sinh trắc học tại Việt Nam và trên thế giới rất hứa hẹn, với nhiều cơ hội đổi mới và phát triển. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa tiềm năng của công nghệ này, cần có sự cân bằng giữa đổi mới sáng tạo, bảo mật và quyền riêng tư. Sự phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp và người dùng sẽ là yếu tố quyết định thành công trong việc áp dụng sinh trắc học một cách bền vững và có trách nhiệm.
