CFO là gì? Khám phá vai trò “kiến trúc sư tài chính” doanh nghiệp

Nhắc đến vị trí CFO, người ta sẽ nghĩ ngay đến những con số về doanh thu, chi phí, lợi nhuận hay những trang báo cáo tài chính. Nếu không có CFO, chắc hẳn một doanh nghiệp khó có thể kiểm soát được dòng tiền ra vào, và đội ngũ lãnh đạo sẽ không thể vận hành doanh nghiệp tốt.

Bài viết này Base.vn sẽ cung cấp những hiểu biết sâu sắc về nhiệm vụ, vai trò quan trọng của Giám đốc tài chính, các tiêu chí cần đáp ứng và những thách thức hàng đầu của một CFO phải đối mặt. 

1. CFO là gì?

Viết tắt của cụm từ Chief Finance Officer, CFO nghĩa là Giám đốc tài chính – cấp quản lý cao cấp chịu trách nhiệm về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

CFO có nhiệm vụ phân tích tình hình tài chính tổng thể của doanh nghiệp, hoạch định kế hoạch tài chính tổng thể của doanh nghiệp, tính toán các khoản tài chính cụ thể, dự trù quỹ dự phòng cho doanh nghiệp, sau đó đánh giá và làm báo cáo trình ban giám đốc.

CFO chịu trách nhiệm đảm bảo bộ máy tài chính được vận hành trơn tru, để giúp doanh nghiệp trụ vững trên thương trường.

Đọc thêm: Tài chính doanh nghiệp là gì? Hiểu về các hoạt động cơ bản và chỉ số quan trọng

2. Vai trò của Giám đốc tài chính (CFO) trong doanh nghiệp

Vai trò của CFO được ví như “kiến trúc sư tài chính” trong doanh nghiệp. Các kiến trúc sư này cần hoạch định những “nguyên liệu” cần thiết cho nền móng của mình, đảm bảo công trình vận hành kiên cố và hiệu quả. 

Một trong những nhiệm vụ chính của CFO là quản lý toàn bộ hệ thống tài chính của doanh nghiệp, bao gồm việc xây dựng và thực thi ngân sách, dự báo tài chính và quản lý rủi ro, đảm bảo các báo cáo tài chính của doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý.

CFO đóng vai trò quan trọng là cầu nối vững chắc của doanh nghiệp với các nhà đầu tư, ngân hàng, đối tác. Họ thường tham gia vào các cuộc đàm phán với ngân hàng và nhà đầu tư, đảm bảo sự hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp và xây dựng mối quan hệ đáng tin cậy và lâu dài.

Ngoài ra, CFO còn định hình hướng đi của công nghệ trong doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực fintech. Nhờ vào sự hiểu biết sâu sắc về tài chính (finance) và kiến thức sâu rộng về ngành, các CFO đưa ra các khuyến nghị có giá trị từ chuỗi cung ứng cho đến chiến lược marketing, góp phần vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững của tổ chức.

3. Mô tả công việc của Giám đốc tài chính (CFO)

Không chỉ đơn thuần là quản lý tài chính, CFO còn là người tham mưu cho CEO.

Dưới đây là mẫu mô tả công việc (Job Description) giúp hiểu rõ những đầu việc cụ thể mà một CFO chịu trách nhiệm:

• Chịu trách nhiệm trực tiếp về tất cả các hoạt động quản lý tiền mặt, đầu tư, bảo hiểm, lập ngân sách và báo cáo tài chính, thúc đẩy chiến lược tài chính của công ty.
• Phối hợp phát triển ngân sách hoạt động, vốn và chương trình hàng năm cũng như báo cáo tương tự. 
• Đảm bảo dòng tiền tương thích với các hoạt động vận hành bằng cách giám sát các hoạt động kế toán, ghi chép, báo cáo và kiểm soát nội bộ hàng ngày của tổ chức.
• Phát triển và triển khai các phương pháp và công cụ tốt nhất để đảm bảo doanh nghiệp được kiểm soát tốt nhưng linh hoạt, có khả năng quản lý tài chính, điều phối dự án, liên lạc giữa các nhóm và quy trình làm việc hiệu quả.
• Tuân thủ các yêu cầu tài chính của quốc gia và địa phương bằng cách nghiên cứu luật pháp hiện hành và thực hiện hành động thích hợp.

• Làm việc với các nhà quản lý cấp cao để phát triển các đề xuất ngân sách một cách hiệu quả, cung cấp quyền truy cập vào thông tin tài chính dự án.
• Nghiên cứu các cơ hội doanh thu và xu hướng kinh tế, phân tích hoạt động nội bộ và xác định các lĩnh vực cần cắt giảm hoặc tối ưu chi phí.
• Thực hiện quản lý rủi ro thông qua phân tích các khoản nợ và khoản đầu tư của công ty, đồng thời đánh giá và quản lý cơ cấu vốn và các sáng kiến ​​gây quỹ.
• Giám sát hoạt động tài chính liên quan tới nhân sự (ví dụ: bảng lương, phúc lợi, định biên nhân sự) bằng cách phối hợp với bộ phận Nhân sự trong doanh nghiệp và các nhà cung cấp dịch vụ bên ngoài.
• Giám sát hiệu quả kinh doanh bằng các công cụ theo dõi, thiết lập các biện pháp khắc phục khi cần thiết.
• Quản lý nhân sự trong bộ phận Tài chính và giám sát hệ thống Công nghệ thông tin tài chính của doanh nghiệp.

4. Yêu cầu cần có của một CFO

4.1. Chuyên môn tài chính

Để thực hiện các nhiệm vụ một cách hiệu quả, CFO cần có kiến thức sâu rộng về tài chính, bao gồm các nguyên tắc kế toán, quản lý rủi ro tài chính, quản lý vốn, và phân tích tài chính. Họ cũng cần hiểu biết về các nguyên tắc và quy định pháp lý liên quan đến tài chính và kế toán. 

Vai trò của một CFO đòi hỏi trình độ chuyên môn và kinh nghiệm cao. Ứng viên cho vị trí này thường cần có các thành tích xuất sắc trong lĩnh vực tài chính, có kinh nghiệm làm việc trong ngành và thường được ưu tiên nếu họ có bằng cấp hoặc chứng chỉ nâng cao như MBA hoặc CPA.

4.2. Nền tảng quản trị 

Các CFO cần am hiểu các nền tảng, hệ thống hoặc công nghệ liên quan đến quản lý tài chính và kế toán trong tổ chức – có thể bao gồm module tài chính trong hệ thống ERP, phần mềm quản trị tài chính, hoặc các công cụ phân tích tài chính.

Thông qua các công cụ này, CFO có thể phân tích và hiểu rõ hơn về dữ liệu tài chính, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược thông minh. Đồng thời, chúng cũng giúp CFO định danh, đo lường và quản lý các rủi ro tài chính trong doanh nghiệp một cách hiệu quả.

4.3. Kỹ năng mềm

Là cấp lãnh đạo trong tổ chức, ngoài những kỹ năng cứng, CFO cần phát triển bộ kỹ năng mềm như kỹ năng lãnh đạo, thích ứng, quản trị rủi ro, giao tiếp, ra quyết định,…

Đây là chìa khóa giúp CFO kết nối và tạo sự đồng thuận với cổ đông, ban lãnh đạo và các bên liên quan khác cùng sự truyền đạt thông tin tài chính đúng lúc và đúng cách.

Cùng với đó, sở hữu kỹ năng mềm tốt cũng giúp các CFO có thể lãnh đạo đội ngũ tài chính để thúc đẩy hiệu suất và quản lý nguồn lực tài chính hiệu quả. Dù không phải là người thực hiện trực tiếp mọi công việc, nhưng việc đảm bảo mọi thứ được thực hiện một cách hiệu quả và đúng tiến độ chính là năng lực cần có của một CFO tài ba. 

4.4. Kinh nghiệm “thực chiến”

Khi đạt đến trình độ quản lý cấp cao trong doanh nghiệp, CFO đều phải là những người có bề dày kinh nghiệm trên thị trường. Năng lực của họ được đánh giá dựa trên thâm niên làm việc và thành tựu mà họ tích lũy được.

Việc đối mặt với các tình huống thực tế trong môi trường kinh doanh giúp họ phát triển sự nhạy bén, khả năng ra quyết định nhanh chóng và kiến thức sâu sắc về các dòng tiền của doanh nghiệp. Kinh nghiệm này không chỉ giúp họ đưa ra các chiến lược tài chính hiệu quả mà còn giúp họ dẫn dắt tổ chức qua các thời kỳ khó khăn và đạt được thành công bền vững.

5. Phân biệt giữa CFO và các vị trí khác có liên quan

5.1. CFO và CEO

Trong sơ đồ tổ chức, CEO (Tổng Giám đốc điều hành) là vị trí cấp cao hơn CFO. Đây là 2 vị trí làm việc chặt chẽ với nhau, trong đó CFO đóng vai trò như một chiến lược gia, người tham mưu về tài chính.

Dưới đây là một bảng so sánh sự khác biệt giữa CEO và CFO dựa trên trách nhiệm và vai trò của họ trong tổ chức:

5.2. CFO và Kế toán trưởng

Trong các doanh nghiệp lớn và tập đoàn quốc tế, việc tuyển dụng Giám đốc Tài chính đã trở thành một xu hướng phổ biến. Tuy nhiên, ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), với hạn chế về nguồn lực tài chính và cơ cấu hoạt động, thường Kế toán trưởng sẽ đảm nhiệm cả vai trò của CFO.

Bảng so sánh dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa 2 vị trí này.

6. Lộ trình nghề nghiệp để trở thành CFO

Trong hầu hết các ngành nghề, một nhân sự thường bắt đầu từ các vị trí cơ bản và từ đó tiến lên các vị trí cao hơn.

Lĩnh vực tài chính doanh nghiệp cũng vậy. Khi mới bước chân vào nghề, thường một người sẽ bắt đầu ở vị trí Chuyên viên phân tích tài chính (Financial Analyst).

Sau một thời gian làm việc, nếu thể hiện sự xuất sắc, nhân tài có thể được thăng chức lên vị trí Chuyên viên phân tích tài chính cấp cao (Senior Financial Analyst)  hoặc Chuyên viên hoạch định tài chính (Financial Controller). 

Khi tích lũy đủ kinh nghiệm, người đó có thể được đề cử lên vị trí Trưởng phòng phân tích tài chính (Financial Analysis Manager). Và cuối cùng, khi đã đạt được trình độ cùng bề dày kinh nghiệm, cấp bậc tiếp theo chính là một quản lý cấp cao – Giám đốc kế hoạch tài chính (Financial Planning Associate Director).

Đó cũng là bước đi cuối cùng trước khi một người chạm tới đỉnh cao trong sự nghiệp tài chính – vị trí Giám đốc tài chính (CFO).

7. Thách thức hàng đầu mà CFO phải đối mặt & Giải pháp

7.1. Quản lý dòng tiền

Một trong những thách thức lớn nhất là khi doanh nghiệp gặp phải dòng tiền âm, nghĩa là tiền ra lớn hơn tiền vào. Điều này có thể dẫn đến rủi ro về thanh toán nợ và thậm chí là phá sản. CFO cần phải phân tích và dự báo dòng tiền một cách cẩn thận để dự đoán và ngăn chặn tình trạng dòng tiền âm. Họ có thể tìm cách tăng cường nguồn thu và giảm chi phí để cải thiện tình hình dòng tiền.

Ngoài ra, việc quản lý công nợ một cách hiệu quả để đảm bảo dòng tiền ổn định. Công nợ quá cao có thể dẫn đến việc chậm trễ trong việc thu tiền và ảnh hưởng đến khả năng thanh toán của doanh nghiệp. 

CFO cần thiết lập và thực hiện chính sách quản lý công nợ chặt chẽ, bao gồm việc xác định và theo dõi các khoản nợ cần thu, áp dụng điều khoản thanh toán rõ ràng và duy trì một quy trình thu tiền hiệu quả.

7.2. Xây dựng kịch bản tài chính

Sự biến động không lường trước trong môi trường kinh doanh, như biến động thị trường, thay đổi chính sách hoặc khủng hoảng kinh tế có thể ảnh hưởng đến các dự đoán tài chính và kế hoạch đầu tư của công ty. Tương tự như phân tích dòng tiền, phân tích kịch bản là một quá trình diễn ra liên tục. 

CFO cần đảm bảo rằng công ty có đủ dự trữ tài chính để đối phó với các tình huống khẩn cấp và không lường trước. Điều này có thể bao gồm việc tăng cường dòng tiền, giảm chi phí không cần thiết và tăng cường tự chủ tài chính.

Đọc thêm: Phân tích báo cáo tài chính: Hướng dẫn cách làm và các lưu ý quan trọng

7.3. Tạo báo cáo chính xác và kịp thời

Dữ liệu tài chính thường phức tạp và đa dạng, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp lớn hoặc đa quốc gia. Việc thu thập, xử lý và tổ chức dữ liệu này một cách chính xác đòi hỏi thời gian và sự chuyên môn cao. Hơn thế nữa, báo cáo tài chính thường có thời hạn cụ thể và cần phải được hoàn thành đúng thời hạn. 

Lúc này, CFO cần phải thiết lập các quy trình và hệ thống tự động hóa để thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu tài chính. CFO cần đảm bảo nhân viên kế toán và tài chính được đào tạo đầy đủ và hiểu rõ về các quy trình và tiêu chuẩn kế toán. Sử dụng phần mềm kế toán, phần mềm quản trị tài chính,… cũng là một giải pháp hữu ích để tối ưu hóa quy trình này và giảm thiểu sai sót. 

7.4. Triển khai công nghệ cho tài chính

Với sự ra đời của công nghệ kỹ thuật số cùng sức mạnh của phân tích dữ liệu, CFO dễ dàng có được những hiểu biết có giá trị về xu hướng thị trường và hiệu quả tài chính. Công nghệ cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc tích hợp dữ liệu tài chính từ nhiều nguồn, giúp CFO có được cái nhìn toàn diện và chính xác về tình hình hoạt động và sức khỏe tài chính của tổ chức. Từ đó, họ có thể dự báo chính xác hơn, quản lý rủi ro tốt hơn, đưa ra các quyết định tài chính phù hợp với mục tiêu của tổ chức.

Bài toán đặt ra là làm thế nào để lựa chọn và triển khai được các công cụ phù hợp.

Điều quan trọng là cần phải triển khai và tích hợp các công cụ vào quy trình làm việc hiện tại của doanh nghiệp một cách mượt mà và hiệu quả. Điều này đòi hỏi công cụ phải được thiết kế dựa trên tư duy thông minh, phù hợp với các quy định pháp lý và quy trình quản lý tài chính tại Việt Nam. Đồng thời doanh nghiệp phải có kế hoạch triển khai cẩn thận, đảm bảo rằng tất cả các bộ phận và nhân viên được huấn luyện và sẵn sàng chấp nhận công nghệ mới. 

Hiện nay, đã có hàng trăm doanh nghiệp tin tưởng sử dụng Base Finance+ – Bộ giải pháp quản trị tài chính toàn diện 4.0 cho doanh nghiệp. Bạn có thể tham khảo tính năng và đăng ký demo trải nghiệm công cụ này TẠI ĐÂY.

8. Tạm kết

Trong bối cảnh kinh doanh phát triển nhanh chóng ngày nay, CFO đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy lợi nhuận và đảm bảo thành công lâu dài của doanh nghiệp. Với sự tiến bộ của công nghệ, các CFO có cơ hội tận dụng các công cụ và chiến lược đổi mới để tối ưu hóa hoạt động tài chính và nâng cao lợi nhuận. 

Để đáp ứng những trách nhiệm ngày càng tăng này, các CFO cần phát triển kiến ​​thức đa nền tảng và thường xuyên nắm bắt xu hướng để theo kịp những tiến bộ công nghệ mới nhất trong lĩnh vực tài chính. Chúc cho các “kiến trúc sư” luôn giữ được một trí óc thông tuệ, sáng suốt để “xây dựng, cải tạo và bảo vệ” công trình tài chính bền vững của doanh nghiệp.

Một trong những trách nhiệm chính của CFO trong thời đại kỹ thuật số là hiểu và lường trước những gián đoạn kỹ thuật số trong bối cảnh tài chính. Bằng cách luôn cập nhật các công nghệ mới nổi và xu hướng thị trường, CFO có thể chủ động xác định các cơ hội để tối ưu hóa hoạt động tài chính và nâng cao lợi nhuận.